ახალი გლობალური მასშტაბის კვლევამ შემაშფოთებელი ტენდენცია გამოავლინა: ყოველი ათიდან ერთი ადამიანი უჩივის გლუტენით ან ხორბლით გამოწვეულ დისკომფორტს, თუმცა მათ არ აქვთ დადასტურებული ცელიაკია ან ალერგია. ამ მდგომარეობას ეწოდება არა ცელიაკიური გლუტენის/ხორბლის მიმართ მგრძნობელობა (NCGWS). ეს კი ექიმებისა და პაციენტებისთვის კომპლექსურ გამოწვევას წარმოადგენს, რადგან მისი გამომწვევი მიზეზები ბოლომდე არ არის ცნობილი და არც არსებობს სპეციფიკური დიაგნოსტიკური მარკერები. ჟურნალ “Gut”-ში გამოქვეყნებული კვლევა მნიშვნელოვან ინფორმაციას გვაძლევს NCGWS-ის გლობალურ პოპულაციაში გავრცელებისა და პაციენტებში გამოვლენილი ძირითადი ჩივილების შესახებ.
NCGWS განისაზღვრება სიმპტომების კლინიკური სურათით, რომელიც ვლინდება გლუტენის ან ხორბლის მიღების შემდეგ, ქრება რაციონიდან ამ საკვების ამოღებისას და ხელახლა ჩნდება მათი მიღების განახლებისას. აუცილებელი პირობაა, რომ გამორიცხული იყოს ცელიაკია ან ხორბალზე ალერგია. სიმპტომები მრავალფეროვანია: მოიცავს გასტროინტესტინალურ პრობლემებს (მაგ. შებერილობა, მუცლის ტკივილი, ფაღარათი) და ექსტრაინტესტინალურ ჩივილებს (მაგ. ქრონიკული დაღლილობა, თავის ტკივილი, სახსრების ტკივილი). ვინაიდან ამ მდგომარეობის ბიოლოგიური მექანიზმები ჯერ კიდევ უცნობია, დიაგნოზი ძირითადად სხვა შესაძლო დაავადებების გამორიცხვის გზით ისმება.
ეს სისტემური მიმოხილვა ემყარება 25 კვლევის მონაცემებს და მოიცავს თითქმის 50,000 მონაწილეს მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის ხუთი რეგიონის 16 ქვეყნიდან. შედეგად, NCGWS-ის თვით-მოხსენებული საერთო გავრცელება დაახლოებით 10.3%-ს შეადგენს. თუმცა, აღინიშნა მკვეთრი გეოგრაფიული სხვაობები: მაჩვენებელი მერყეობს 0.7%-დან (ჩილე) 36%-მდე (საუდის არაბეთი). NCGWS უპირატესად გავრცელებულია მაღალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებში და ქალებში, რომლებიც მამაკაცებზე ორჯერ უფრო ხშირად უჩიოდნენ ამ მდგომარეობისთვის დამახასიათებელ სიმპტომებს.
კვლევამ ასევე დაადგინა მჭიდრო კავშირი NCGWS-სა და ფსიქოსოციალურ ფაქტორებს (როგორიცაა შფოთვა, დეპრესია) და გაღიზიანებული ნაწლავის სინდრომს (IBS) შორის. NCGWS-ის მქონე პირთა თითქმის 28% უჩიოდა IBS-ის მსგავს სიმპტომებს, რაც 4.5-ჯერ მეტი იყო საკონტროლო ჯგუფთან შედარებით. ეს მიუთითებს, რომ ფსიქოლოგიური ფაქტორები, მათ შორის ნოცებოს ეფექტი (საპირისპირო პლაცებო ეფექტი), უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებს სიმპტომების გამოვლენაში და შეიძლება, გლუტენის მგრძნობელობასთან დაკავშირებული ბევრი შემთხვევის ერთგვარი გამშვები მექანიზმი იყოს.
იმის მიუხედავად, რომ არ არსებობს NCGWS-ის მკაფიო დიაგნოსტიკური კრიტერიუმები, თვით-მოხსენებული მგრძნობელობის მქონე პირების თითქმის 40% გლუტენისგან თავისუფალ დიეტაზე გადადის. ეს ხდება ხშირად ოფიციალური დიაგნოზისა და ექიმის რჩევის გარეშე. ეს ასახავს საზოგადოების მზარდ ცნობიერებას, მაგრამ იწვევს შეშფოთებას არასაჭირო კვებითი შეზღუდვების, შესაძლო ნუტრიციული დეფიციტისა და ფსიქოლოგიური ზეწოლის გამო. კლინიცისტებს მოუწოდებენ, რომ დეტალურად შეაფასონ პაციენტები, აუცილებლად გამორიცხონ სხვა დაავადებები და სიმპტომების მართვისას ყურადღება მიაქციონ ფართო ბიოფსიქოსოციალურ ფაქტორებს, მათ შორის ნაწლავ-ტვინის ურთიერთქმედების დარღვევებს.
წყარო: BMJ
