არის თუ არა შესაძლებელი ასაკის მატებასთან ერთად შევინარჩუნოთ კუნთების ძალა, ჯანმრთელობა, შევამციროთ დიაბეტისა და სარკოპენიის რისკები ან გავიხანგრძლივოთ აქტიური ცხოვრების წესი?
მეცნიერებმა აღმოაჩინეს განსაკუთრებული მოლეკულა, რომელიც ვარჯიშის დროს აქტიურდება და კუნთებს ენერგიასთან ერთდ გამძლეობასაც უნარჩუნებს. ეს აღმოჩენა განსაკუთრებით დამაიმედებელია იმ ადამიანებისთვის, ვინც ვარჯიშს ვერ ახერხებს. მათთვის შესაძლოა შეიქმნას ისეთი წამლები ან მეთოდები, რომლებიც ვარჯიშის ეფექტს ჩაანაცვლებს.
კუნთებში აღმოჩენილი მცირე მოლეკულა, სახელად SLIRP, ენერგიის გამომუშავებისთვისაა აუცილებელი. როდესაც ეს მოლეკულა სწორად არ მუშაობს, კუნთები სუსტდება და კარგავს სიცოცხლისუნარიანობას.
SLIRP სპეციალიზებული ცილაა, რომელიც კუნთის უჯრედებში მიტოქონდრიების გენეტიკური ინფორმაციის სტაბილურობას უზრუნველყოფს. ის ხელს უწყობს ენერგიის გამომუშავებისთვის აუცილებელი ცილების სწორ და დროულ სინთეზს. მისი ნაკლებობა კი იწვევს მიტოქონდრიების სტრუქტურულ და ფუნქციურ დარღვევებს, რის შედეგად კუნთები სუსტდება და სწრაფად იღლება.
კვლევამ აჩვენა, რომ ვარჯიში ზრდის SLIRP-ის დონეს კუნთებში და აუმჯობესებს მიტოქონდრიების მუშაობას, მათ შორის იმ შემთხვევაშიც, როდესაც სახეზეა გენეტიკური დარღვევები. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ამ აღმოჩენამ შესაძლოა ახალი შესაძლებლობები გახსნას ისეთი დაავადებების მკურნალობაში, როგორიცაა ასაკთან დაკავშირებული კუნთების დასუსტება (სარკოპენია) და მეორე ტიპის დიაბეტი. დაავადებები, რომლებიც მიტოქონდრიების ფუნქციის დაქვეითებას უკავშირდება.
„ვარჯიში ყველაზე ეფექტური გზაა კუნთების შესანარჩუნებლად. ჩვენი შედეგები კი აჩვენებს, რომ SLIRP-ის და მასთან დაკავშირებული მიტოქონდრიული ცილების გააქტიურება შესაძლოა მომავალში დაეხმაროს იმ ადამიანებს, ვინც ვერ ვარჯიშობს,“ – ამბობს კვლევის ავტორი, დოქტორი ლუკე სილო.
კვლევა ამ ეტაპზე ბუზებსა და თაგვებზე ჩატარდა, მაგრამ შედეგები იმედისმომცემია სარკოპენიისა და სხვა კუნთოვანი დეგენერაციული დაავადებების წინააღმდეგ ბრძოლაში.
დეტალური ინფორმაციისთვის იხილეთ ბმული:
Sylow, L., et al (2024). The mitochondrial mRNA-stabilizing protein SLIRP regulates skeletal muscle mitochondrial structure and respiration by exercise-recoverable mechanisms. Nature Communications, 15, 9826.
